Loading...

Historia


Historia parafii

            Parafia w Jastrzębiu, istnieje od średniowiecza, ponieważ została założona na początku XIV wieku. Istniała już w 1325 kiedy biskup płocki przejmował ją na własność, a więc założyli ją Krzyżacy, albo też przed nimi książęta mazowieccy. Za wielkiego mistrza Winricha von Kniprodea nabył ją znowu Zakon, choć na krótko, bo później stała się własnością biskupów płockich i do 1818 należała do diecezji płockiej. Gołkówko było wtedy rezydencją biskupów płockich, w Gortatowie istniała krzyżacka parafia (Gottersdorf), której kościół spustoszono w czasie wojen z Krzyżakami w 1414 roku. Parafia obejmowała dobra rycerskie Jezierskich w Komorowie, które w latach 1850-1870 było własnością Sulerzyckiego, a po roku 1870 należało do Banku Torunskiego panów Domirskiego, Kalksteina i Łyskowskiego. Dzierżwacą Komorowa był wówczas Zieliński. Wśród innych wsi należy wymienić Sobiesierzno, Skrobację, Gortatowo, Dzierżno, Gołkówko z młynem, które w 1860 było własnością Rochonia oraz Bachor z kolejnym młynem. W końcu XVIII wieku parafia liczyła 294 osoby i utrzymywała się z tacowego. Dobra plebańskie to 10 włók rozłożonych na trzech polach, z których pierwsze obejmowało Gortatowo, Drugie Gołkowo i Szczutowo oraz trzecie stanowiące wieś Świerczyny. Od 1818 roku lub 1821 na podstawie bulli Ex imposito nobis parafia Jastrzębie przynależała do diecezji chełmińskiej. Jak w całej diecezji tak i w Jastrzębiu istniał patronat kościoła. Wtedy to zarządzeniem gabinetowym ustalono (1 IX 1848) patronat mieszany pomiędzy biskupem chełmińskim a rządem. Biskup w miesiące parzyste a rząd w nieparzyste miał prawo prezentowania parafii i mianowania proboszcza. Przed sekularyzacją kościoła kolatorstwo w Jastrzębiu stanowili biskupi płoccy. Bulla papieża Jana Pawła II z dnia 25 marca 1992 roku o reorganizacji administracji kościelnej części ziem diecezji chełmińskiej przekazuje pod administrację nowo utworzonej diecezji toruńskiej. W latach 1992-2002 w dekanacie brodnickim, a od 2 grudnia 2001 roku w reaktywowanym w  ramach reorganizacji struktur diecezjalnych dekanacie górznieńskim.

 

            Kościół usytuowany na wzgórzu, przy drodze do Komorowa, niedaleko rozwidlenia dróg do Górzna i Brodnicy. Przypuszczalnie kościoły w Jastrzębiu zawsze były drewniane. Ślady pierwszego pochodzą już z 1618 roku kiedy świątynia miała wezwanie św. Leonarda. Najstarsze materiały źródłowe opisują drewniany kościół zbudowany w 1682 roku dzięki staraniom ks. Grzegorza Mioduskiego miejscowego proboszcza i kanonika pułtuskiego. Konsekracji kościoła dokonał 22 lipca 1700 roku biskup płocki Ludwik Bartłomiej Załuski. Patronami kościoła byli Najświętsza Maryja Panna w Tajemnicy Nawiedzenia św. Elżbiety oraz św. Opata Leonarda. Obecny kościół Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny został wybudowany za czasów kolatorstwa biskupów chełmińskich w 1821 roku.

           Orientowany, drewniany o konstrukcji zrębowej i sumikowo-łątkowej na podmurówce z głazów granitowych, spojonych wapienno-cementową zaprawą, o ścianach oszalowanych, a dachach siodłowych. Korpus założony na planie prostokąta z węższym i niższym prezbiterium zamkniętym trójbocznie. Od strony zachodniej w korpusie wtopiona niska, kwadratowa wieża. Do szczytu zachodniego dostawiona w 1960 murowana kruchta z imitacją konstrukcji szachulcowej. Nad korpusem i kruchtą wejściową osobne dachy dwuspadowe, wieża kryta dachem namiotowym (blacha miedziana). Wnętrze kościoła nakryte płaskim stropem polichromowanym, w nawie z dwoma podciągami. Malatura pochodzi z 1858 roku. Od zachodu wybudowany chór muzyczny wsparty na ośmiu słupach. Prezbiterium przedzielone prostą ścianą za ołtarzem głównym. Zakrystia wydzielona między trójbocznym zamknięciem prezbiterium a prostą ścianą wewnętrzną. Nawę główną oświetlają cztery okna wypełnione witrażami zaprojektowanymi i wykonanymi w 1964 roku przez Stanisława Powalisz. Witraże te przedstawiają: Pietę, Ofiarowanie w świątyni, Maryję Królową Polski i dwunastoletniego Jezusa nauczającego w świątyni. W prezbiterium na dwóch kolejnych witrażach znajdują się: Oko Opatrzności Bożej wraz z symbolami ewangelistów Łukasza i Jana oraz Duch Święty wraz z symbolami ewangelistów Marka i Mateusza.

            Na wyposażenie składają się: polichromowany ołtarz główny i dwa boczne o cechach barokowej snycerki z 1. połowy XVIII w. Tłem ołtarza głównego jest namalowana czerwona kotara. Ażurowe ornamenty ołtarza nawiązują do wzornictwa manieryzmu niderlandzkiego i przedstawia powyginane, stylizowane wicie roślinne z fantazyjnymi kwiatami i pękami owoców, po obu stronach tabernakulum znajdują się herby fundatorów świątyni na czerwonym tle: Nałęcz i Larysza. Obrazy w ołtarzu głównym: Nawiedzenie z XIX wieku, zasłonowy Święta Trójca z przełomu XIX i XX wieku oraz w zwieńczeniu św. Jan Ewangelista z XVII wieku wszystkie namalowane przez nieznanych artystów techniką olejną na płótnie. Po obu stronach ołtarza wiszą na ścianie pozłacane anioły. W południowym ołtarzu bocznym Matka Boska Nieustającej Pomocy autorstwa ks. Marka Cześnina, zasłonowy Matka Boska Częstochowska z 1966 roku autorstwa ks. Franciszka Znanieckiego oraz w zwieńczeniu przedstawienie św. Józefa z XVII wieku w towarzystwie rzeźb św. Stanisława z XV wieku i niezidentyfikowanego świętego. W północnym ołtarzu Serce Jezusa z 1966 roku autorstwa ks. Franciszka Znanieckiego, zasłonowy to portret błogosławionego ks. Stefana Wincentego Frelichowskiego autorstwa Grażyny Zielińskiej, a w zwieńczeniu ukrzyżowanie w otoczeniu figur złego i dobrego łotra. Ponadto na ścianie zawieszono XIX wieczny obraz św. Antoniego Padewskiego. Wyposażenie uzupełniają chrzcielnica o cechach rokokowych przedstawiająca wzburzone wody Jordanu podczas chrztu Jezusa z 1. połowy XIX w., ambona z XVIII wieku z ośmiobocznym polichromowanym koszem dekorowana snycerskimi emblematami i zamknięta u dołu szyszką, renesansowy kielich, monstrancja z 1738 roku oraz cztery lichtarze cynowe wykonane w XVIII w.

            Organy pozytywowe o zewnętrznej oprawie neobarokowej i współczesnym jej wyposażeniu instrumentu z zespołem dźwięku w znacznej części uzupełnionym po zniszczeniach wojennych (2. połowa XIX w.) instrument: traktura mechaniczna, wiatrownica mechaniczno-zasuwkowa, miech pływakowy (nowszy), 7 rejestrów, 1 manuał. Organy siedmiogłosowe o trakturze mechanicznej. Obecny zespół brzmieniowy nie jest oryginalny. Konstrukcja charakterystyczna dla baroku jednak brak danych o czasie budowy i budowniczym. Wyróżniają się trzy głosy: Quinta 2/3’, Flauttravese 4’,Flaut major 8’ tzn. salonowe, które służyły dotowarzyszenia tańcom i śpiewom na dworach. Pozostałe tj. Principal 8’, Octavia 2’, Gambe 8’, Octavia 4’ dodano dla brzmienia kultu religijnego.

Na terenie przykościelnym znajduje się drewniana dzwonnica zbudowana w 1. połowie XIX w., odremontowana w 1993 , wzniesiona w konstrukcji słupowo-ramowej, szalowana. Otwory okienne zamknięte prostokątnie. W niej zawieszony późnogotycki dzwon z 1510 z minuskułowym napisem O REX GLORIE(CHRISTE)XPE VENI CUM PACE MARIA oraz stukilogramowy dzwon bł. ks. S. W. Frelichowskiego z 1997 roku. Przed wejściem do kościoła jest usytuowany mały plac po zachodniej stronie zamknięty budynkiem plebanii zbudowanej w XIX wieku. budynek posiada skromne cechy klasycystyczne (kapitalny remont w 1991 roku).

            Naprzeciwko kościoła znajduje się wyjątkowy krzyż z podwójnymi ramionami - karawaka z 1946 roku, ustawiono go na miejscu poprzedniego - obalonego przez nazistów, miał ustrzec wieś przed zarazami, która przyczyniły się do śmierci wielu ludzi na terenie ziemi michałowskiej w czwartym ćwierćwieczu XIX wieku. Krzyże te stawiano na odrębnie zakładanych cmentarzach lub, jak w tym przypadku, w centrum wsi dla upamiętnienia wielu ludzi zmarłych na tę zarazę. Podobne karawaki w powiecie brodnickim znajdują się na cmentarzyku cholerycznym w Wichulcu oraz na michałowskim ryneczku w Brodnicy. Kilkakrotnie wieś i okolica stały w obliczu epidemii cholery: 1831, 1834, 1848, 1852, 1854, 1855, 1866 i 1873 roku. Zmarłych, w wyniku zarazy, mieszkańców grzebano na specjalnie wyznaczonych cmentarzach, które nazywano „cholernikami”. W Jastrzębiu taki cmentarz epidemiczny zlokalizowano poza wsią, przy drodze w kierunku Gortatowa, za zabudowaniami byłego kółka rolniczego. W dawnych czasach w centralnym miejscu zlokalizowany był kurhan na szczycie, którego powstał ceglany postument zwieńczony figurką Madonny. Dziś zarówno po kapliczce jak i całym cmentarzu nie pozostał ślad, teren zarósł i uległ degradacji.

Źródła:

Mariola Weiss – Kwella, Parafia p. w. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Jastrzębiu - rys historyczny, 2005.

1.                  Diecezja toruńska. Historia i teraźniejszość, t.3, Dekanat Brodnicki, Toruń, Toruńskie Wydawnictwo Diecezjalne, 1998, ss. 7-41, 96-100,  ISBN 83-86471-09-3.

2.                  Mirosław Koniecki, Nasz Dom nr 11, Brodnica, Stowarzyszenie Rodzin Katolickich Diecezji Toruńskiej, 1995.

3.                  Wołojewicz M., Informator historyczno geograficzny obszaru gminy Grążawy, Brodnica: „Edytor”, 1997, ISBN 83-908086-1-7, OCLC 297824659.

4.                  Ks. Zbigniew Markowski (red.), Venite, Przeczno, Wydawca „Zwiastuna Różańcowego”, 1998-2004, ISSN 156-9915.

5.                  https://pl.wikipedia.org/wiki/Parafia_Nawiedzenia_Najświętszej_Maryi_Panny_i_bł._Księdza_Stefana_Wincentego_Frelichowskiego_w_Jastrzębiu

 

Msze Święte:

•                     w Niedziele i Święta Kościelne: 7:30, 9:00, 11:00

•                     inne święta: 9:00, 18:00

•                     dni zwykłe: 18:00, (ewentualnie dodatkowa o 17:00, w czwartki o 9:00)

 

 

Nabożeństwa towarzyszące codziennym Mszom Świętym:

 

•                      Poniedziałek - Do siedmiu radości Matki Bożej,

•                      Wtorek - Do siedmiu boleści Matki Bożej,

•                      Środa – Nowenna do Matki Boskiej Nieustającej Pomocy,

•                      Czwartek – Do bł. ks. Stefana Wincentego Frelichowskiego,

•                      Piątek – Koronka do Miłosierdzia Bożego.

•                      Pierwszy piątek miesiąca - Adoracja Najświętszego Sakramentu i Sakrament Pojednania,

 

Odpusty Parafialne:


Jastrzębie 7
564955802 501969555